Granica Warmii i Mazur- to gdzie jest Warmia, a gdzie Mazury?

Tak dobrze znane wszystkim hasło „jadę na Mazury” wywołuje wybuch pozytywnych emocji związanych z relaksem, wypoczynkiem i wyciszeniem. Natomiast powrót z nich nazwany został przez Marcina Mellera egzystencjalnym bólem. Ale czy tak naprawdę to wiemy gdzie jedziemy? Dla niektórych Warmia i Mazury to jedynie Mazury.

Jak zatem odnaleźć się tu bez mapy w ręku? Jak ustalić, gdzie jest Granica Warmii i Mazur?

Teren dzisiejszego województwa warmińsko-mazurskiego to obszar sztucznie połączonych krain historycznych – Warmii, Mazur, Powiśla, Żuław czy Ziemi Lubawskiej. Dawniej obszar ten stanowił południową część Prus Wschodnich. Zatem wybierając się do Olsztyna, powszechnie nazywanego stolicą Mazur w rzeczywistości dojedziemy na Warmię – czyli teren dawnego Księstwa Warmińskiego. Krainy, której granice wyznaczono w czasach średniowiecza i nadano we władanie biskupom warmińskim. Warmia była zawsze katolicka. Z tego względu pośród malowniczo pagórkowatego krajobrazu natrafimy na liczne wieże kościołów gotyckich i neogotyckich. Cechą charakterystyczną tej krainy są niepowtarzalne przydrożne kapliczki.

Kapliczki są charakterystycznym elementem architektury sakralnej Warmii, których jest co najmniej 1300.

KLIKNIJ, aby posłuchać naszego podcastu

Granica Warmii i Mazur- to jak rozpoznać tereny Warmii?

Wjeżdżając na Warmię wśród dzikich lasów i magicznych jezior natrafimy na wsie zachwycające starą architekturą drewnianą. Jej charakterystyczny element to czerwona, ceramiczna dachówka.

Tutaj kolejny przykład warmińskiej, starej architektury drewnianej.

Natrafimy również na urokliwe miasta i miasteczka lokowane w średniowieczu, nierzadko z zachowanymi gotyckimi zamkami, kościołami i kamieniczkami. To po ich rozmieszczeniu możemy również wskazać historyczną granicę Księstwa Warmińskiego. Tych miast jest 12: Olsztyn, Lidzbark Warmiński, Frombork, Braniewo, Dobre Miasto, Barczewo, Orneta, Reszel, Jeziorany, Pieniężno, Biskupiec i Bisztynek. Zwłaszcza południową Warmię zamieszkiwali w większości Polacy. których potomkowie przybyli z Mazowsza i posługiwali się gwarą warmińską opartą na pięknej staropolszczyźnie, która jako jedyna została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

To gdzie są te Mazury?

Odpowiedź nie jest tak prosta, gdyż teren Mazur, w odróżnieniu do wspomnianej Warmii, nie miał sztywno wyznaczonych granic. Sam termin Mazury narodził się w połowie XIX wieku i określał obszar zamieszkały przez Mazurów, czyli ludność z terenu południowych Prus Wschodnich przybyłą w średniowieczu z Mazowsza. Posługiwali się mową polską lub gwarą mazurską. Odrębność w stosunku do Warmiaków narodziła się wraz z reformacją w XVI wieku, gdyż Mazurzy stali się protestantami, a dokładniej luteranami. Nazwa Mazur wywodzi się od przedrostka maz co oznacza mazać, brudzić, smolić – co w praktyce określała ludzi wytwarzających z drewna smołę i dziegieć, tak potrzebny w ówczesnej gospodarce. Teren Mazurów najłatwiej jest wyznaczyć po umiejscowieniu dzisiejszych miast: Mrągowo, Kętrzyn, Giżycko, Węgorzewo, Ruciane Nida, Pisz, Ełk, no i oczywiści Nidzica.

Warmia i Mazury wrzucone do jednego worka, to w rzeczywistości zupełnie odmienne krainy. Niby podobne, a jednak bardzo różne. Na Warmii znajdziecie spokój, sielskość i ciszę. Tu czas płynie bardzo powoli zmuszając nas do zwolnienia tempa i cieszenia się tu i teraz. Mazury to przede wszystkim raj dla amatorów żeglarstwa i sportów wodnych. W portowych miasteczkach znajdziecie tyle atrakcji, że nie dadzą wam się nudzić.

Mazury to przede wszystkim raj dla amatorów żeglarstwa i sportów wodnych. W portowych miasteczkach znajdziecie tyle atrakcji, że nie dadzą wam się nudzić.

Mazury są idealnym miejscem do aktywności nad wodą. Można np. zorganizować spływ kajakowy w malowniczej Krutyni.

Mazury słyną z połączenia terenów zielonych z jeziorami. Tutaj rzut na okolice Giżycka, jednej z najpopularniejszych miejscowości Mazur.

Niezależnie na którą wersję odpoczynku się zdecydujecie, Warmia i Mazury przywitają was z sercem na dłoni. Odnajdziecie tu dumnych, ale otwartych i gościnnych mieszańców, którzy chętnie opowiedzą wam wiele ciekawostek o swojej krainie.

Jadąc więc nad jeziora sprawdźcie uważnie dokąd się wybieracie, by nie nazwać olsztyniaka Mazurem. A ruszając z Warszawy do Olsztyna kierujcie się na północny-zachód. Ku zaskoczeniu wielu Olsztyn bowiem jest bardziej wysunięty na zachód niż stolica (o całe 34 km), choć często lokalizowany gdzieś hen, hen, daleko na wschodzie.

Tekst: Agnieszka i Tadeusz Morysińscy (Warmiacy z wyboru)

Zdjęcia: Agnieszka i Tadeusz Morysińscy