Nawiązanie do historycznej zabudowy Warmii i Mazur to budzący się trend w regionalnej architekturze. Czy dawne wytyczne sprawdzają się w dzisiejszych warunkach? Architektura Warmii i Mazur stara się połączyć dziedzictwo kulturowe regionu z nowoczesnym designem. Jak powinien wyglądać nowoczesny dom na Mazurach czy na Warmii?
Tego artykułu możesz także posłuchać w naszym PODCAŚCIE
Jak zaprojektować nowoczesny dom na Mazurach czy na Warmii?
Korzystanie z gotowych projektów domów ma co najmniej 100-letnią tradycję. Na początku XX wieku promowane były na terenach Warmii i Mazur m.in. przez towarzystwa budowlane. Przetwarzano w nich elementy lokalnej tradycji, łącząc formy dawne, jak np. różnego rodzaju podcienie, dekoracje szczytów ze współczesnymi rozwiązaniami. Dzisiejsze popularne „gotowce” z katalogów to projekty powielane bez uwzględnienia historycznego krajobrazu. I choć są dostępne od ręki i tanie, rośnie liczba inwestorów, którzy myśląc o nowoczesnym domu na Mazurach czy na Warmii wybierają dom skrojony na miarę i inspirowany tradycyjnym budownictwem regionu.
– Budownictwo tradycyjne, nawet po 150 latach broni się w krajobrazie, często jest w świetnym stanie – twierdzi Anita Świat z pracowni Kuźnia Projektów w Olsztynie. – Dlatego po kilku dekadach stawiania domków z różnych „bajek”, pomału zwracamy się ku historycznej architekturze, nawet jeśli kosztuje więcej. Ale zdarza się, że jeszcze dzisiaj ktoś chce postawić zakopiańską chałupę na Warmii. Odmawiamy takich projektów, bo rolą architekta jest także uświadamianie, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za lokalny krajobraz.
– Już sam fakt, że budując wymarzony dom coraz częściej korzystamy z usług architekta, świadczy o rosnącej świadomości inwestorów, dając tym samym szansę wpisania go w otaczający nas krajobraz – dodaje Tomasz Szymański, właściciel olsztyńskiej pracowni Atom Lab. – Przystępując do pracy bierzemy pod uwagę nie tylko kontekst historyczny okolicy, ale też pobliską zabudowę, ukształtowanie terenu, roślinność, potrzeby przyszłych użytkowników.
Tożsamość architektoniczna regionu to nurt, który warto poznać inwestując w nowoczesny dom na Mazurach
Bo tożsamość architektoniczna regionu to nie tylko forma obiektów, ale przede wszystkim krajobraz i harmonijne wkomponowanie w jego naturalne ukształtowanie. – Często jest tak, że to co klientowi wydaje się być wadą terenu, np. zadrzewienie czy pagórek, okazuje się być największą wartością przestrzeni – dodaje Tomasz Szymański. – Nie jest sztuką zrównać koparką teren, ale wkomponować w niego zabudowania tak, aby tworzyły spójną całość. Projektując nowoczesny do na Mazaruch czy na Warmii w skarpie można umieścić np. garaż, a istniejące drzewa zintegrować z kubaturą projektowanego budynku, efektownie obudować tarasem czy wypuścić konary przez elementy domu. Staramy się przekonać do jak najmniejszej ingerencji w krajobraz, który w przypadku pozamiejskich działek na Warmii i Mazurach, bywa spektakularny. Jak „satelitowe” siedliska np. w Unieszewie – to przykłady współczesnej architektury nawiązującej do tradycyjnego budownictwa.
Dom na planie prostokąta z dwuspadowym dachem, komponująca się z zielenią cegła i ceramiczna dachówka to elementy historycznej zabudowy Warmii i Mazur. Czy to dobre budownictwo na dzisiejsze czasy?
Prosta bryła i tradycyjne materiały to połączenie idealne dla Warmii i Mazur
– Zwarta prosta bryła w połączeniu z tradycyjnymi materiałami i wkomponowana w krajobraz naszego województwa to przepis na dobry, ponadczasowy nowoczesny dom na Mazurach – przyznaje właściciel Atom Lab. – Dzisiaj dążymy do niskoemisyjności, mamy inne potrzeby estetyczne, ale niewątpliwie cegła i ceramiczne dachówki to szlachetne materiały, które sprawdzają się również we współczesnych projektach i na takie stawiamy. Cegła nawet po stu latach nadaje się do użytku, ma świetne właściwości, dlatego materiały rozbiórkowe, w tym również drewno i dachówki, przeżywają dzisiaj wielki boom.
Nowoczesna, minimalistyczna „stodoła” to jeden z najbardziej popularnych trendów ostatnich lat. Jedną z ich charakterystycznych cech są często duże panoramiczne okna. To sposób na doświetlenie wnętrz i celebrowanie widoku, zwłaszcza przy tak energooszczędnej technologii stolarki.
– W projektach inspirowanych tradycyjną zabudową zachowujemy jej proporcje, materiały, ale rezygnujemy z historycznych detali jak np. ząbkowy układ cegieł tworzących dekoracyjny gzyms na wysokości stropu, łuków nad oknami i drzwiami, ażurowej konstrukcji snycerskiej czy krokwi wysuniętych poza elewację – wylicza Anita Świat. – Upraszczamy bryłę, aby wyglądała nowocześniej, stosując np. dachy bezokapowe.
Nawiązania do regionalnego budownictwa coraz popularniejsze
W regionie powstają już całe skupiska domów nawiązujących do regionalnej architektury, np. w Surytach koło Lidzbarka Warmińskiego, Stawigudzie czy Pluskach, gdzie można zobaczyć osiedle zaprojektowane przez olsztyńskie Studio Form Architektonicznych Pantel. T
– Fakt, że jesteśmy właścicielami działki, nie znaczy, że dom, który wybudujemy i jego otoczenie, należy tylko do nas – podkreśla Tomasz Lella, właściciel studia Pantel. – Budując bez szacunku dla tożsamości miejsca, robimy to ze szkodą dla wszystkich. Jestem zwolennikiem budowania pierzei domów w podobnym stylu, zespołu urbanistycznego. Takie powstały też np. pod Giżyckiem czy w Rusi i stały się wizytówką gminy. Wartość krajobrazu i jego elementów automatycznie rośnie.
Już w 2010 roku Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, we współpracy z dzisiejszym Narodowym Instytutem Dziedzictwa, zorganizował konkurs „Twój dom – dialog z tradycją”. Wyłonił on kilkadziesiąt projektów domów nawiązujących stylem do tradycyjnego regionalnego budownictwa Warmii, Mazur i Powiśla, ale uwzględniających współczesne rozwiązania technologiczne. By można było mieszkać i ładnie, i komfortowo, i z poszanowaniem pięknej tradycji architektonicznej.
- Tekst: Beata Waś
- Obraz: ATOM LAB / Architekt Tomasz Szymański, Studio form architektonicznych Pantel / Architekt Tomasz Lella