Niektóre z miejsc i zdarzeń, jakie odnotowała przeszłość ziem Warmii i Mazur, mogły nieźle namieszać w historii nie tylko kraju, ale i świata. Czy atrakcyjny krajobrazowo region od zawsze był magnesem dla przełomowych nazwisk i faktów, czy może geopolitycznie skazani byliśmy na wykuwanie mrocznej historii? Gdziekolwiek leżałaby odpowiedź, dziewięciu poniższych miejsc nie można pominąć, a z pewnością nie można nie znać. Poznajcie zatem niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach owiane tajemnicą. 

#1 Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Wilczy Szaniec 

Kwatera Adolfa Hitlera podczas II wojny światowej znana jako Wilczy Szaniec leży w lesie gierłoskim. To tu zapadały kluczowe decyzje w sprawie działań wojennych. Wydarzenia w schronie na skraju Gierłoży mogły odwrócić losy wojny. 20 lipca 1944 roku przeprowadzono nieudany zamach na kanclerza III Rzeszy. W nocy z 24 na 25 stycznia 1945 roku Niemcy wysadzili obiekt, uciekając przed Armią Czerwoną. Według świadków fala uderzeniowa wybuchów była tak silna, że uszkodziła szyby domów w oddalonym o siedem km Kętrzynie. Od 1959 roku Wilczy Szaniec przemieniono w muzeum, a do 2024 roku w planach jest uruchomienie hotelu z salą konferencyjną i centrum dla zwiedzających w odrestaurowanych koszarach oficerów SS.

Kwatera Adolfa Hitlera podczas II wojny światowej znana jako Wilczy Szaniec leży w lesie gierłoskim.

KLIKNIJ, aby posłuchać naszego podcastu
MADE IN Warmia & Mazury Podcasts

#2 Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Stoczek Klasztorny

 Stoczek Klasztorny jest jednym z warmińskich miejsc kultu. Znajduje się tam sanktuarium maryjne z XVII wieku wybudowane na cześć łaski Opatrzności Bożej po zakończeniu wojny ze Szwecją. Po przyłączeniu Austrii do Niemiec w 1938 roku Bazylika Nawiedzenia NMP służyła hitlerowcom do więzienia austriackich biskupów. Niedługo później historia zatoczyła koło – od października 1953 do października 1954 roku z polecenia władz PRL w stoczkowskim klasztorze przetrzymywano Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Obecnie w części klasztornej znajduje się izba muzealna dedykowana kardynałowi. 19 maja 1987 roku papież Jan Paweł II nadał sanktuarium w Stoczku tytuł bazyliki mniejszej.

Na obrazku znajduje się Stoczek Klasztorny, w którym znajduje się sanktuarium maryjne z XVII wieku.

W położonym na Warmii Stoczku Klasztornym znajduje się sanktuarium maryjne z XVII wieku. Znajduje się tam izba muzealna dedykowana kardynałowi Wyszyńskiemu.

#3 Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Łańsk

Ośrodek wypoczynkowy w Łańsku w historii PRL-u był jednym z ulubionych miejsc wypoczynku sekretarzy PZPR, w tym Wiesława Gomułki. Po II wojnie światowej całe nadleśnictwo przemieniono w ośrodek podlegający pod Urząd Rady Ministrów PRL, nadając mu kryptonim W-1. Bezpieczeństwa gości pilnowało wojsko, a nieupoważnieni nie mieli wstępu na obszar. W latach 70. władze rozpoczęły akcję wysiedlania mieszkańców pobliskiej wsi Orzechowo, aby powiększyć teren łowiecki ośrodka. Łańsk odwiedzali liczni przywódcy, m.in.: Fidel Castro, Leonid Breżniew czy szach Iranu Reza Pahlavi. Chociaż w dzisiejszych czasach kompleks gości głównie turystów, do dziś unosi się nad nim aura tajemnicy.

Ośrodek wypoczynkowy w Łańsku z lotu ptaka

Ośrodek wypoczynkowy w Łańsku z lotu ptaka.

Na obrazku znajduje się ośrodek wypoczynkowy w Łańsku oraz wóz z końmi przed dworkiem.

W czasach PRL-U ośrodek wypoczynkowy w Łańsku był jednym z ulubionych miejsc wypoczynku sekretarzy PZPR, w tym Wiesława Gomułki. W dzisiejszych czasach, mimo, że gości on głównie turystów, to nadal unosi się nad nim aura tajemnicy.

#4 Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- jezioro Pluszne

Głębokie polodowcowe jezioro Pluszne, zlokalizowane w pobliżu miejscowości Pluski, doskonale nadaje się do nurkowania. Niewielu turystów wie, że na jego dnie spoczywają betonowe atrapy bomb z czasów II wojny światowej. Jedna z wysepek leżąca na południowej części akwenu pełniła wtedy rolę obiektu ćwiczeniowego dla hitlerowskich pilotów, którzy zrzucali na nią atrapy pocisków. Przed wybuchem II wojny światowej Niemcy wybudowali w pobliskich Gryźlinach lotnisko, z którego we wrześniu 1939 roku startowały bombowce lecące nad Warszawę. Na dnie Betonowej Wyspy znajdują się też wraki niemieckich samolotów, w tym Junkers Ju 87, które startowały z Gryźlin.

Na zdjęciujest Jezioro Pluszne. Widać na nim jego głębię.

Głębokie polodowcowe jezioro Pluszne jest  zlokalizowane w okolicach Plusek. To wymarzone miejsce dla pasjonatów nurkowania.  Na dnie Plusznego znajdują się atrapy bomb z czasów II wojny światowej oraz wraki niemieckich samolotów.

#5- Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Frombork i Olsztyn 

Położony nad Zalewem Wiślanym Frombork to jeden z przystanków na szlaku śladami twórcy modelu heliocentrycznego. W murach Wzgórza Katedralnego Mikołaj Kopernik pracował nad swym przełomowym dziełem „O obrotach sfer niebieskich”, tam też spędził ostatnie dni życia. Dziś we Fromborku można zwiedzać cały kompleks wraz z Wieżą Kopernika, czyli dawną siedzibą astronoma. Zaś w stolicy Warmii i Mazur uczony pracował z kolei nad reformą kalendarza i prowadził obserwacje nieba. Ich wyniki malował na umieszczonej na ścianie zamkowego krużganka tablicy astronomicznej – jedynym zachowanym do dzisiaj instrumencie badań w warsztacie Kopernika. Korzystanie z niej było uzależnione od aktualnego położenia Słońca.

Na zdjęciu widać zamek we Fromborku.

Położony nad Zalewem Wiślanym Frombork to jeden z przystanków na szlaku śladami twórcy modelu heliocentrycznego. Tam Kopernik pracował nad swoim przełomowym dziełem „O obrotach sfer niebieskich”.

#6- Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Gietrzwałd 

Gietrzwałd, ze swoim hasłem „Gmina pełna cudów”, to najsłynniejsza wieś położona na Warmii. Stała się duchową stolicą katolików, gdyż w 1877 roku dwóm dziewczynkom, Barbarze Samulowskiej i Justynie Szafryńskiej, objawiła się Matka Boża. Przemawiała do nich w języku polskim co w czasach zaborów miało szczególne znaczenie dla Polaków. Wieść o objawieniach rozeszła się po terenach zajętych przez zaborców, co zaowocowało masowymi pielgrzymkami do Gietrzwałdu. Jak się szacuję, tę małą warmińską wieś w ciągu trzech lat odwiedziło wówczas około miliona Polaków. W 1970 roku papież Paweł VI nadał kościołowi w Gietrzwałdzie tytuł bazyliki mniejszej, a 1977 roku biskup warmiński potwierdził prawdziwość objawień.

Na zdjęciu widać gietrzwałdzkie pola, a w oddali sanktuarium Maryjne oraz wieżę kościelną.

Najsłynniejsza warmińska wieś to oczywiście Gietrzwałd. Stała się ona duchową stolicą katolików za sprawą objawień maryjnych  z roku 1877. Każdego roku, Gietrzwałd gości pielgrzymów z całej Polski.

#7 Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Pałac Finckensteinów w Kamieńcu

Nazywano go Wersalem Królestwa Pruskiego. Ten późnobarokowy dwukondygnacyjny pałac powstał w XVIII wieku w Kamieńcu z polecenia pruskiego feldmarszałka Albrechta Konrada Fincka von Finckenstein. W świadomości szerszej grupy zasłynął jako miejsce płomiennego romansu pomiędzy Napoleonem Bonaparte a Marią Walewską. Cesarz odwiedził rezydencję w czasie kampanii rosyjskiej i gościł w niej od kwietnia do czerwca 1807 roku. Pod koniec II wojny światowej pałac został zniszczony przez wojska sowieckie i zachowały się po nim jedynie ruiny.

Na zdjęciu znajdują się ruiny pałacu Finckensteinów w Kamieńcu.

Pałac Kinckensteinów w Kamieńcu nazywany buł Wersalem Królestwa Pruskiego. Po wojnie, zachowały się tylko jego ruiny.

#8- Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Sztynort 

Od 1420 aż do 1944 roku pieczę nad tym miejscem sprawował ród Lehndorffów. Ostatnim potomkiem wschodniopruskiej arystokratycznej rodziny był Heinrich von Lehndorff, działacz opozycji antyhitlerowskiej. W 1941 roku połowę jego pałacu przejęło ministerstwo spraw zagranicznych III Rzeszy. Pod jednym dachem mieszkali zatem: w lewym skrzydle zagorzały nazista, minister Joachim von Ribbentrop, zaś w prawym zaangażowany w spisek przeciwko Hitlerowi von Lehndorff. Po nieudanym zamachu na przywódcę w lipcu 1944 roku, właściciel pałacu dwukrotnie wyrwał się z obławy, po czym ostatecznie został skazany na karę śmierci. Podupadający przez lata pałac odbudowywany jest m.in. dzięki staraniom Polsko-Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków.

Na obrazku znajduje się pałac w Sztynorcie.

Od 1420 aż do 1944 roku pieczę nad tym miejscem sprawował ród Lehndorffów. Podupadający przez lata pałac odbudowywany jest m.in. dzięki staraniom Polsko-Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków.

#9- Niezwykłe miejsca na Warmii i Mazurach- Reszel 

Mało kto pomyślałby, że to spokojne, ciche miasteczko było miejscem, w którym 21 sierpnia 1811 roku spalono na stosie ostatnią „czarownicę” w Europie – Barbarę Zdunk. W rzeczywistości kobieta została oskarżona o podłożenie ognia, na skutek czego doszło do śmierci dwóch osób i zniszczenia prawie całej zabudowy Reszla. Jednak sposób egzekucji w połączeniu z wcześniejszymi zarzutami o czarostwo sprawiły, że zapisała się w pamięci Polaków jako ostatnia znana czarownica. Zamek w Reszlu udostępnił zwiedzającym piwnicę na pamiątkę tych drastycznych wydarzeń. 

Na zdjęciu znajduje się zamek w Reszlu.

W zamku w Reszlu znajduje się piwnica, w której przed śmiercią, przebywała ostatnia „czarownica” Europy- Barbara Zdunk. To miejsce można obecnie zwiedzać.

Więc, które niezwykłe miejsce na Warmii i Mazurach, odwiedzicie, jako pierwsze?

Tekst: Marta Antos

Obraz: Shutterstock.com