Marian Bublewicz zginął 20 lutego 1993 roku. Od tego wydarzenia mija właśnie 30 lat. Jego charyzma i pasja zaszczepiła motorsport na Warmii i Mazurach rzeszy rajdowców na kolejne dekady, zaś kult Bublewicza tylko rośnie w siłę. A jaki był „Maniek” ten mniej znany, z samych początków, przybliży nam Krzysztof Czepan, siostrzeniec, który całe motorosportowe życie spędził u boku nieodżałowanego mistrza.

Krzysztof Czepan- siostrzeniec Mariana Bublewicza. Spędził z nim całe swoje motorosportowe życie. Marian Bublewicz to dla niego źródło pasji i życiowej mądrości.

MADE IN: Marian Bublewicz i jego wielka historia. Kiedy to się wszystko zaczęło?

KLIKNIJ, aby posłuchać naszego podcastu
MADE IN Warmia & Mazury Podcasts

Marian, brat mojej mamy, który był starszy ode mnie o 12 lat, zafascynował mnie motoryzacją. Mieszkaliśmy wtedy z moimi dziadkami, czyli rodzicami Mariana, we wspólnym domu w Olsztynie przy ul. Stefczyka. Miałem osiem lat, kiedy wkręcił mnie w cały ten świat motocykli, samochodów i przesiadywania w garażu.

Marian, wtedy 20-latek, ścigał się w motocrossie i to z sukcesami, bo zdobył nawet mistrza Polski. Wiecznie grzebał przy swojej Cezecie. Wiedzę mechaniczną chłonął na bazie własnego doświadczenia. Miał ciągotki techniczne, zmysł konstruktorski i intuicję, której można było mu pozazdrościć. Ale kiedy przychodziłem do niego, by naprawił mi rower, sanki czy inne zabawki, to zachęcał, bym sam pogłówkował i przy okazji nauczył się czegoś. No i w garażu stał ten lśniący wiśniowy Fiat 125 1300 należący do mojego dziadka, czyli taty Mariana. Dziadek dbał o niego do tego stopnia, że na bambusowym kiju miał zamontowane pióro, którym zgarniał kurz z lakieru.

Domyślam się, że wątek Fiata jest tu przełomowy.

Krzysztof Czepan: Dziadek zwykle miał zatankowany samochód do pełna, ale czasem dziwił się, czemu tak dużo ubywa mu paliwa, skoro tak mało jeździ. Otóż Marian spuszczał je do miski, by dolewać oczywiście do motocykla, którym szalał na crossowisku. Któregoś razu uprosił dziadka, by pożyczył mu Fiata na próby zręcznościowe, które odbywały się przy dzisiejszym Michelinie, wówczas OZOS-ie. Oczywiście nie wspominał, że to będzie ściganie. Pamiętam, że koła pożyczał wtedy od mojego taty, który też miał Fiata. Marian po prostu nie chciał narzekania, że zniszczył ojcu ogumienie.

„(…)Któregoś razu uprosił dziadka, by pożyczył mu Fiata na próby zręcznościowe, które odbywały się przy dzisiejszym Michelinie, wówczas OZOS-ie. Oczywiście nie wspominał, że to będzie ściganie. Pamiętam, że koła pożyczał wtedy od mojego taty, który też miał Fiata. Marian po prostu nie chciał narzekania, że zniszczył ojcu ogumienie”. Na zdjęciu Marian Bublewicz przy kultowym Fiacie.

No i jakoś zbudował zaufanie, dzięki czemu coraz częściej jeździł na okręgowe zawody. Nawet plakatówkami malował paski sportowe i numery, by jakoś to poważniej wyglądało. Dziadek uznał, że skoro on mało jeździ, to niech już syn wykorzystuje to auto. Po pół roku, ze Stefanem Osiką jako pilotem, pojechali na zawody do Szczytna. Nie dojechali na miejsce – po drodze za szybko weszli w jeden z zakrętów i dachowali w rowie. Auto potajemnie ściągnęli do garażu. Dziadek dowiedział się o tym, kiedy zobaczył efekt na własne oczy. Oczywiście nie obeszło się bez draki, ale finał był taki, że dzięki ubezpieczeniu dziadek dostał nowe nadwozie Fiata, no i uznał, że syn faktycznie powinien rozwijać swoją pasję. Marian sam przełożył wszystkie podzespoły do nowej budy, pomalował ją na modny kolor yellow bahama i tak zbudował swoją pierwszą rajdówkę.

Z kolei do rozbitego Fiata dokupił części, naprawił go i zrobił z niego taksówkę z numerem bocznym 108.

Wkręciłeś się w cały ten garażowy klimat wujka?

Krzysztof Czepan: Mam tę satysfakcję, że jako dziewięciolatek pomagałem przekładać części do pozyskanego nadwozia Fiata. Strasznie mnie to kręciło. Do tego stopnia, że jak w wakacje rodzice powiedzieli, że pojadę na kolonie, to ja zakomunikowałem: tak, ale na Kolonię Mazurską. Bo tam był garaż Mariana. Spędzałem w nim wakacje, ferie, każdy weekend i wolne popołudnie po szkole.

Marian wchodził w coraz bardziej zaawansowane starty. Umiał zarobić pieniądze na rajdowanie, bo zawsze kupił jakiś uszkodzony samochód, który sam naprawił i sprzedawał z zyskiem.

Tak też zresztą kupił nasz pierwszy wóz serwisowy – kultowego dzisiaj VW T1. Otóż kiedy Skandynawowie budowali w Mrągowie znany hotel, któregoś razu dachowali w trasie właśnie tym „ogórkiem”. Marian odkupił go od nich, naprawił i służył nam jako wóz serwisowy.

A pierwszy samochód rajdowy, który na mnie zrobił wtedy wrażenie, to był Fiat 125p Monte Carlo. Marian nabył go z uszkodzonym silnikiem, który sami zreperowaliśmy. W Rajdzie Warszawskim w 1977 roku, który był wtedy eliminacją Mistrzostw Europy, zajął nim z olsztyńskim pilotem Wieśkiem Grabarczykiem drugie miejsce, przegrywając z Francuzem Guy Frequelinem, późniejszym mistrzem Europy. Nawiasem mówiąc, któremu na Warszawskim Marian pożyczył do Renault 5 Alpine pompę paliwa, za co Guy wiele razy mu dziękował.

Byłeś uczestnikiem tworzenia zespołu rajdowego, a potem jego szefem. Twój rozwój potoczył się naturalnie?

Krzysztof Czepan: Po maturze w 1981 roku zdałem na Politechnikę Gdańską, na wydział Budowy Pojazdów Samochodowych, co było oczywiście pokłosiem tej fascynacji techniką motoryzacyjną. I, niestety, po pierwszym semestrze zrezygnowałem ze studiów, bo Marian zaproponował, bym na poważnie związał się z warsztatem, który wtedy zaczął budować i z motorsportem, w który wszedł z wielką pasją i równie wielkimi ambicjami.

Marian Bublewicz był  mistrzem w czasach, kiedy wszystko wokół było szare, a on wprowadził powiew emocji, wielkiego świata, znane marki. Do tego zawsze był otwarty, życzliwy i uczynny.

Stworzyliście pierwszy prywatny profesjonalny zespół rajdowy w Polsce.

Krzysztof Czepan: To był efekt umiejętności organizacyjnych. Na owe czasy faktycznie wyglądało to bardzo profesjonalnie: dwa wozy serwisowe w jednakowych barwach teamu, rajdówka i treningówka, cały zespół w firmowej odzieży, sponsorzy, porządek, zawsze wszystko czyste. A jednak w porównaniu do budżetów i możliwości, które prezentowały wtedy zachodnie zespoły, dzieliła nas przepaść. Myśmy po prostu musieli umieć mądrze gospodarować. Marian nauczył nas profesjonalizmu i perfekcjonizmu w przygotowywaniu aut do rajdów. Wprowadził procedury, by eliminować popełnienie błędu.

Jakimi cechami imponował ci?

Przede wszystkim nie poddawał się i zawsze szukał rozwiązania. Nie spalał się sytuacją. Do tego miał zmysł techniczny, więc zawsze umiał coś wykombinować i znaleźć rozwiązanie.

Był dosłownie jak Adam Słodowy. No i tkwiła w nim potężna pasja. Jej wszystko było podporządkowane. Wszystko i wszyscy, bo zarażać nią też potrafił każdego dookoła.

Umiał też szybko diagnozować przyczyny usterek – już w drodze z odcinka czy treningu ukierunkowywał nas przez radio, co najprawdopodobniej się zepsuło.

Na zdjęciach wszędzie promieniuje tym swoim uśmiechem – miał też w sobie nerwy i złość?

Właśnie on miał niebywałą zdolność łagodzenia sytuacji. Wiedział, że w ciężkich chwilach złość i nerwy nie pomagają, a wręcz działają destrukcyjnie. Emocjonalnie wyróżniał się spośród wszystkich innych. Jego rady i nakazy zawsze były budujące, a nie jątrzące. Pod tym względem był wyjątkowy.

Jego pilot Ryszard Żyszkowski podkreślał, że był tytanem pracy.

Tak, jego treningi były wymęczające, bo całe weekendy spędzaliśmy w lesie. Praktycznie nie było mnie w domu. Na słynnym odcinku Graszk, 13 km w lesie, szlifował wszystkie sytuacje. Ileż to razy tam przeholował, bo szukał swoich limitów… A testowaliśmy przeróżne pomysły i patenty, wymyślaliśmy specjalne ślizgi na tylny zderzak, by opierał się nimi o bandy śniegu.

Przede wszystkim Marian Bublewicz nie poddawał się i zawsze szukał rozwiązania. Nie spalał się sytuacją. Do tego miał zmysł techniczny, więc zawsze umiał coś wykombinować i znaleźć rozwiązanie. Był dosłownie jak Adam Słodowy. No i tkwiła w nim potężna pasja. Jej wszystko było podporządkowane. Wszystko i wszyscy, bo zarażać nią też potrafił każdego dookoła.

A propos balansowania na krawędzi, to mam tu jego cytat: „muszę co pewien czas pociągnąć tygrysa za wąsy”.

W zasadzie to już jego cele podrażniały wszystkich. Ale w temacie balansowania, to zdawał sobie sprawę z ryzyka dyscypliny i nawet na treningach podkreślał, że może być różnie.

Bałeś się z nim jeździć, skoro wiecznie szukał limitów?

Gwarantował emocje. Kiedyś wypadliśmy Polonezem z drogi wprost na zamarznięte jezioro. Lód się zarwał pod nami, ale na szczęście było płytko, bo do pasa, więc wykaraskaliśmy się. Rolnik wyciągnął potem rajdówkę traktorem.

W ogóle to kiedyś trenowaliśmy w lasach nocami. Dzisiaj obstawia się odcinki ludźmi, a wtedy nocą wydawało nam się bezpieczniej, bo gdyby ktoś jechał z naprzeciwka, widać byłoby światła już z daleka.

Dobrą trasą treningową był też kręty odcinek Olsztyn-Szczytno po śniegu. Oczywiście też nocą. Jak tylko ciemno się zrobiło na drodze, czyli nikogo z przeciwka, to jechał pełnym ogniem.

Pamiętamy Bublewicza jako mistrza, ale aut też trochę porozbijał. Stale podkreślał, że sezon bez wypadku jest stracony, bo nie sprawdziło się swojej granicy.

Dokładnie tak. Ale te „dzwony” nie zostawiały mu nic w pamięci, nie działały źle na psychikę. Traktował je jako lekcje, w której dochodzi się do sedna problemu.

Uczył się wszystkiego na własnej skórze. Pamiętam jak kupił kiedyś Opla Kadetta GTE po słynnym Walterze Röhl. Był bez silnika, który Marianowi udało się zdobyć z firmy Irmscher. Gotowym autem Marian pojechał na wyścig górski. Nawet nie do końca wiedzieliśmy do czego służyły wszystkie instrumenty pokładowe, a jednym z pokręteł regulowało się siłę hamowania pomiędzy przednią, a tylną osią. Ta siła ustawiona była na tył, więc na mokrym owinęło go i tak przydzwonił w skarpę, że z tyłu Opla niewiele zostało. Ale zaraz wymyślił, że rok wcześniej w takim samym aucie zginął Jurek Landsberg, więc pojechał do wdowy po nim i z jego samochodu wyciął tył.

Fascynacja postacią Bublewicza przechodzi na młode pokolenie, które z racji wieku nie mogło go nawet poznać za życia. Jak wyjaśnić to zjawisko?

Był mistrzem w czasach, kiedy wszystko wokół było szare, a on wprowadził powiew emocji, wielkiego świata, znane marki. Do tego zawsze był otwarty, życzliwy i uczynny. Postać Mariana może fascynować, bo on doszedł do wszystkiego chałupniczym sposobem. Nikt mu niczego na tacy nie podał. A wręcz rzucano mu kłody pod nogi, bo takie mieliśmy czasy.

Pamiętam, że kiedy zaczął budować warsztat nieopodal Polmozbytu, władze wstrzymały budowę, bo uznały, że prywaciarz nie będzie robił konkurencji pod nosem państwowego warsztatu. Zainwestował już sporo pieniędzy, a tu szlaban. Wtedy sam Andrzej Jaroszewicz stawił się za nim w tej sprawie i ostatecznie dali Marianowi do wyboru jedną z działek w Olsztynie, oczywiście z dala od Polmozbytu. Wybrał tę na ul. Lubelskiej, gdzie wybudował salon.

No i nie bez znaczenia dla jego legendy jest tragiczny finał tej pięknej kariery. I bezradność tamtych czasów. Szpital do którego trafił po wypadku i miał mu ratować życie, był raczej gipsownią dla narciarzy.

Gdyby w dzisiejszych realiach miał takie zdarzenie, to by żył. Niestety, to ofiary sprawiają, że jest postęp w dziedzinie bezpieczeństwa. A wiele czynników wtedy tak się ułożyło, że trafiło na Mariana.

Kiedy odwiedzasz grób Bublewicza to jakie myśli najczęściej ci wracają?

Dzisiaj mam 62 lata, a wciąż korzystam z jego myśli i zasad, które mi wpoił. On ukształtował mnie. I to nie tylko zawodowo.

Rozmawiał: Rafał Radzymiński

Obraz: arch. pryw. Krzysztofa Czepana