Zamek w Szczytnie kojarzy większość, choćby dzięki temu, że Henryk Sienkiewicz właśnie tutaj umieścił część fabuły „Krzyżaków”. Jednak dopiero teraz, dzięki wsparciu funduszy unijnych, możliwe stało się przywrócenie pozostałościom zamku krzyżackiego odpowiedniego wyeksponowania dla odwiedzających. 

Dzięki projektowi łatwiej będzie sobie wyobrazić jak wyglądał zamek w Szczytnie w czasach swojej świetności. Ruiny zamku krzyżackiego, które można było oglądać do momentu rozpoczęcia inwestycji to jedynie fragment całego kompleksu, bo najważniejsze pod względem historycznym i architektonicznym elementy do tej pory ukryte były pod ziemią. Najistotniejszym więc elementem całego projektu pod kątem przyszłych odwiedzających jest wydobycie ich i wyeksponowanie: skrzydła wschodniego z przejazdem bramnym, wieży południowo-wschodnia czy murów obronnych. 

Historia upadku

Zamek nad jeziorem Domowym Dużym wybudowano w latach 1370–1380. Pełnił różne funkcje – obronną, siedziby starosty książęcego czy rezydencji myśliwskiej. Od połowy XVII wieku zamek zaczął podupadać i został opuszczony. W latach 1729–1792 systematycznie rozbierano kolejne jego części: wieżę, mury obronne i jedno ze skrzydeł od strony podzamcza. Zamek w takim stanie pozostał do początku XX wieku, kiedy to siedziby w nim znalazły Haimatmuseum, a później Muzeum Mazurskie. Po przeniesieniu siedziby muzeum do budynku Ratusza, pozostałości zamku ponownie zaczęły niszczeć. W latach 60. rozebrano przykrywający je dach, a w latach 1990–1992 mury zabezpieczono w postaci trwałej ruiny.

KLIKNIJ, aby posłuchać naszego podcastu
MADE IN Warmia & Mazury Podcasts

Odkrywamy zakryte

Wydobycie ruin na powierzchnię to jednak nie wszystko. Być może nawet ważniejszym elementem rewitalizacji zamku krzyżackiego w Szczytnie jest zabezpieczenie przed działaniem różnic temperatur, opadów czy wiatru odkrytych części murów. Tym bardziej, że w trakcie prac na światło dzienne wydobyto kilka niezwykle ciekawych elementów architektonicznych. Odkryto m.in. fragmenty średniowiecznych przejść pomiędzy pomieszczeniami piwnic skrzydła północnego i południowego oraz pozostałości piwniczki na amunicję. 

Kształtu nabierają również dwie sale, które powstają w zamku – wystawowa całoroczna i edukacyjno-wystawiennicza zadaszona. Będą pełnić funkcję powierzchni wystawienniczych, a dzięki nowoczesnym rozwiązaniom architektonicznym (m.in. szklany strop jednej z nich) doskonale wpiszą się w całokształt konstrukcji. Zaprojektowane zostały z dużą pieczołowitością, zaś kontrast pomiędzy nowoczesną prostą formą, a nierówną porowatą fakturą murów zamku spowoduje wyeksponowanie jego elementów.

W zadaszonych częściach skrzydła północnego oraz powierzchnie w skrzydłach zachodnim i północnym przeznaczone zostaną na cele ekspozycji sezonowej, m.in. edukacyjnej.

Całość kompleksu będzie dostępna dla osób niepełnosprawnych, m.in. dzięki wygodnej kładce, która umożliwiać będzie wejście do zrewitalizowanych ruin. Dzięki takiemu rozwiązaniu zamek będzie łatwo dostępny również dla rodzin z dziećmi w wózkach czy osób starszych. Całość kompleksu otoczy fosa, która nawiązywać ma do pierwotnego charakteru zamku.

Nowoczesne spojrzenie na średniowieczną tradycję

Na terenie zrewitalizowanego zamku w Szczytnie zainstalowane zostaną urządzenia pełniące funkcję multimedialnych centr kultury. Cały system ma pobudzać zainteresowanie zwiedzających historią miasta i regionu. Dla turystów zagranicznych zaplanowane jest utworzenie systemu obsługi w językach obcych. Inwestycja zakończy się w 2021 roku. I bez odtworzonego zamku atrakcyjnie położone Szczytno przyciąga miłośników historii, więc teraz możne stać się głównym punktem na trasie turystycznych atrakcji Mazur.

Gmina Miejska Szczytno

ul. Sienkiewicza 1, 12-100 Szczytno

tel. 89 624 72 00

Gmina Miejska Szczytno realizuje projekt „Zamek krzyżacki w Szczytnie – nowy produkt turystyczny na mapie województwa warmińsko-mazurskiego”.
Projekt dofinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014–2020. Poddziałanie 6.1.1. Infrastruktura Kultury. Celem projektu jest wzrost potencjału turystycznego poprzez ochronę i zachowanie dziedzictwa kulturowego. Koszt projektu to 15 756 857,05 zł, dofinansowanie inwestycji ze środków Unii Europejskiej
wynosi 7 757 886,62 zł.