O zaangażowaniu regionu we współpracę bałtycką rozmawialiśmy z Gustawem Markiem Brzezinem, marszałkiem województwa warmińsko-mazurskiego.
MADE IN: Warmia i Mazury – pierwsze skojarzenia to jeziora i lasy. Czy jesteśmy także regionem bałtyckim?
Gustaw Marek Brzezin: Zdecydowanie tak. Określamy tak trzy północne województwa Polski: zachodniopomorskie, pomorskie oraz warmińsko-mazurskie. Pomimo ograniczonego dostępu do wód morskich, „bałtyckość” naszego regionu to m.in. szereg powiązań gospodarczych i transportowych. Np. przebiegający w północno-zachodniej części województwa fragment korytarza łączący miasta tzw. dawnej Hanzy (Via Hanseatica) czy port w Elblągu, którego dalszy rozwój będzie możliwy dzięki budowie drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską. Nie bez znaczenia jest wspólna historia i dziedzictwo kulturowe regionów bałtyckich, które dziś możemy doskonale wykorzystać choćby w zakresie rozwoju oferty turystycznej.
Skąd pomysł na współpracę z regionami Południowego Bałtyku?
Tradycje tej współpracy są bogate i sięgają czasów Hanzy, do której należały niegdyś Elbląg i Braniewo, powiązane i oddziałujące na pozostałe miasta. Burzliwa historia XX wieku niestety zatarła te wielowiekowe powiązania. Od końca lat 90. sukcesywnie odbudowujemy tę współpracę ponad granicami państw skupionych wokół południowych wód Bałtyku. Wówczas to dawne województwa olsztyńskie, elbląskie, gdańskie i słupskie, wraz z regionami ze Szwecji, Danii, Litwy oraz Obwodem Kaliningradzkim utworzyły Euroregion Bałtyk. Dziś jego obszar obejmuje w Polsce województwa pomorskie i warmińsko-mazurskie. Cele Euroregionu to przede wszystkim zacieśnianie więzi społecznych, gospodarczych i politycznych.
Co nas łączy?
Bardzo dużo, bo wszystkie regiony mają podobny, dominujący charakter wiejski, bogate walory przyrodnicze i kulturowe, w podobny sposób rozumiemy zrównoważoną turystykę i podejście do wyzwań środowiskowych. Zidentyfikowaliśmy wiele podobieństw w przypadku inteligentnych specjalizacji naszego województwa. Żywność wysokiej jakości, drewno i meblarstwo oraz ekonomia wody to istotne i wysoko rozwinięte dziedziny w przypadku m.in. regionów duńskich i szwedzkich.
W jaki sposób Unia Europejska wspiera współpracę tego obszaru?
Mamy dedykowany unijny program współpracy transgranicznej o nazwie Interreg Południowy Bałtyk. Oferuje finansowanie konkretnych projektów realizowanych wspólnie przez partnerów z przynajmniej dwóch państw obszaru współpracy. Pokrywa się on częściowo z obszarem wspomnianego Euroregionu Bałtyk, a dodatkowo obejmuje województwo zachodniopomorskie, północne landy Niemiec, duńską Zelandię oraz zachodnie okręgi litewskie.
Jaką rolę odgrywa ten program w naszym województwie?
Program obejmował dotychczas siedem zachodnich powiatów naszego województwa, tzw. subregion elbląski. Staramy się o powiększenie w przyszłości tego obszaru również o subregion olsztyński, gdzie dostrzegamy potencjał do współpracy bałtyckiej. W perspektywie unijnej na lata 2014–2020 szczególne zainteresowanie wzbudzały projekty innowacyjności i wspierania obecności MŚP na rynkach międzynarodowych, wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego dla rozwoju turystyki, technologii przyjaznych środowisku czy transport transgraniczny. Na dofinansowanie mogły też liczyć projekty o charakterze non-profit, przydatne dla organizacji rynku pracy oraz wzmacniające umiejętności instytucji do współpracy międzynarodowej.
Jakie korzyści odnieśliśmy dzięki realizacji takich projektów?
To np. nowe sieci i platformy współpracy, międzynarodowa wymiana wiedzy i doświadczeń, włączenie mieszkańców i młodzieży w proces decyzyjny w samorządach, wspólny marketing i oznaczanie obiektów oraz miejsc ciekawych turystycznie, koordynacja rozwiązań logistycznych choćby w portach i relacjach transportowych, np. tzw. „wspólny bilet”.
Jak powinni zacząć taką współpracę ci, którzy nie posiadają jeszcze partnerstw zagranicznych?
Zachęcam do zgłoszenia się w Urzędzie Marszałkowskim w Olsztynie do Regionalnego Punktu Kontaktowego Programu, który pomaga w poszukiwaniu partnerów zagranicznych i udziela wsparcia w przygotowaniach projektu. Punkt prowadzi także działania informacyjno-promocyjne. Chcemy by rozpoznawalność tego programu w regionie była większa, a jego oferta w nadchodzącej perspektywie finansowej odpowiadała mieszkańcom naszego regionu.
KREATYWNOŚĆ, INNOWACJE, STRATEGICZNE PLANOWANIE, OTWARTOŚĆ NA WIEDZĘ I NOWE DOŚWIADCZENIA – TO CECHY dwunastu AMBITNYCH PROJEKTÓW WSPARTYCH W PROGRAMIE INTERREG V-A POŁUDNIOWY BAŁTYK NA LATA 2014–2020, W KTÓRYCH UDZIAŁ WZIĘLI PARTNERZY Z SUBREGIONU ELBLĄSKIEGO. PONIŻEJ PREZENTUJEMY EFEKTY REALIZACJI WYBRANYCH Z NICH.
UMBRELLA
Umiejętności współpracy międzynarodowej w małych instytucjach i gminach, poszukiwanie partnerów w innych państwach, bariery językowe i kulturowe to wyzwania podjęte przez projekt Umbrella, którego liderem jest Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk. Podstawowy cel to wzmacnianie zdolności do współpracy transgranicznej lokalnych podmiotów w regionie Południowego Bałtyku, w tym szczególnie zachęcenie nowicjuszy, czyli instytucji i samorządów, które do tej pory nie były aktywne we współpracy międzynarodowej. Networkingowy charakter projektu umożliwił organizację międzynarodowych spotkań, wizyt studyjnych i warsztatów, które były okazją włączenia się do istniejących już międzynarodowych sieci współpracy, poznania innych uczestników z gmin lub organizacji, którzy podzielają ich zainteresowania i mierzą się z podobnymi problemami w swojej codziennej pracy. Partnerzy zorganizowali warsztaty przybliżające Strategię UE dla Regionu Morza Bałtyckiego z naciskiem na: bioróżnorodność, efektywność energetyczną, transport oraz turystykę. Przeprowadzono także webinaria, m.in. na temat zarządzania projektami w placówkach kulturalnych czy współpracy z młodzieżą oraz spotkania online na temat przyszłości Programu Południowy Bałtyk. Projekt zapewnił również wsparcie eksperckie pięciu konsorcjom projektowym, które przygotowały i złożyły swoje projekty do międzynarodowych programów typu Interreg Południowy Bałtyk, Erasmus+ czy Instytut Szwedzki.
FILMNET – SOUTH BALTIC FILM & CULTURE NETWORK
Cel projektu, którego liderem jest Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” w Elblągu, to wzmocnienie współpracy transgranicznej instytucji i organizacji z sektora filmu i edukacji filmowej w obszarze Południowego Bałtyku. Międzynarodowe partnerstwo projektu stworzyły kina, centra kultury, organizacje filmowe i stowarzyszenia z Polski, Szwecji, Niemiec i Litwy zajmujące się m.in. organizacją festiwali filmowych, edukacją medialną i promowaniem kultury filmowej. Dzięki organizacji międzynarodowych konferencji połączonych z wizytami studyjnymi m.in. na festiwalach i w szkołach filmowych, a także praktykom w organizacjach partnerów tzw. job shadowing udało się wdrożyć wymianę doświadczeń i dobrych praktyk oraz wzmocnić umiejętności zawodowe pracowników z instytucji partnerów. W Polsce i na Litwie projekt testował innowacyjny model edukacji filmowej dla dzieci i młodzieży Film Club Lab – mini kluby filmowe, które zajmują się tworzeniem krótkich form filmowych, analizowaniem i dyskutowaniem o filmach. Istotnym elementem projektu była próba zbadania bałtyckiej tożsamości w ramach otwartych pokazów krótkich filmów z krajów partnerów połączonych z dyskusjami. Rezultatami, z których czerpać mogą wszyscy zainteresowani są strona internetowa film-club.pl oraz publikacja FilmNet – Baltic Identity Film Tour.
SOUTH BALTIC TRANSPORT LOOPS
Rozwój małych i średnich portów to jedno z istotnych wyzwań w obszarze Południowego Bałtyku. Podjął je projekt South Baltic Transport Loops, którego celem jest rozwój nowych regularnych połączeń żeglugowych między portami partnerów projektu oraz innymi portami Morza Bałtyckiego. Partnerzy skoncentrowali działania na sektorach: transportu kontenerowego, masowego ogólnego oraz sektorze promowym. Ich rezultatem ma być zwiększona liczba przewożonych pasażerów i ładunków. Dzięki projektowi Zarząd Portu Morskiego Elbląg opracował analizy dotyczące zwiększenia swojego potencjału, m.in. w zakresie: rozwiązań technicznych na Kanale Elbląg i rzece Elbląg (budowa obrotnicy dla jednostek pływających), które umożliwią uruchomienie regularnej żeglugi towarowej w regionie Południowego Bałtyku, aktualizacji strategii rozwoju Portu Elbląg oraz badania możliwości przeniesienia strumienia ładunków z największych portów krajowych (Gdańsk, Gdynia, Szczecin, Świnoujście) do Elbląga – w kontekście inwestycji związanych z wykonaniem kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną oraz pogłębiania toru wodnego do Portu Elbląg przez Zalew Wiślany oraz rzekę Elbląg. Dzięki międzynarodowym konferencjom i spotkaniom z udziałem ekspertów w dziedzinie transportu i logistyki, projekt zapewnił także znakomite wsparcie w zakresie networkingu i wymiany doświadczeń.
CTCC – CREATIVE TRADITIONAL COMPANIES COOPERATION
Projekt skierowany jest do przedsiębiorców, którzy dzięki kreatywności i innowacyjności chcą zwiększyć wartość swojej firmy. Głównym celem była poprawa zdolności nawiązywania kontaktów i wymiany informacji pomiędzy firmami sektora kreatywnego (wzornictwo, reklama, IT) i wybranymi branżami sektora „tradycyjnego” (turystyka wodna, transport morski, energia odnawialna). Partnerzy przeprowadzili bezpłatne szkolenia, które miały na celu połączenie dwóch różnych grup przedsiębiorców. Uczestnicy razem z trenerami wypracowali innowacyjne prototypy produktów, usług i procesów, które przedsiębiorcy z sektora tradycyjnego mogą wdrożyć w swoich firmach. Do projektu włączone zostały także firmy z Warmii i Mazur. Dzięki współpracy z branżą kreatywną dla trzech z nich przygotowano: księgę znaku oraz projekt graficzny opakowania pompy ciepła, prototypy grafik na modele kajaków dedykowane dla dzieci oraz animowane wideo, które ułatwia zrozumienie zasady działania innowacyjnego systemu odbierania ciepła z dachu wykorzystywanego do ogrzewania domu. Inne rezultaty to kurs online skierowany do firm, które chcą wykorzystać obecne trendy w celu zwiększenia swojego potencjału i wartości https://movecreative.eu/training/ oraz sieć kreatywnych brokerów, którzy wspierają w rozwoju przedsiębiorców i start-upy na poziomie regionalnym
https://movecreative.eu/creative-broker-network/.
SB YCGN – SOUTH BALTIC YOUTH CORE GROUPS NETWORK
Przekonanie lokalnych polityków samorządowych do poważnego traktowania młodych ludzi i ich pomysłów nie jako „niepotrzebnego balastu”, ale jako źródła wiedzy o realnych wyzwaniach dla rozwoju lokalnych społeczności i kształtowania lepszych warunków życia to problematyka podjęta przez projekt SB YCGN. Partnerem wiodącym było Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk. Ambicją partnerów projektu była poprawa zdolności i kompetencji lokalnych władz do obywatelskiego dialogu z młodzieżą, zwiększenie możliwości współdecydowania oraz międzynarodowej współpracy młodych mieszkańców w krajach partnerskich Południowego Bałtyku. W działaniach projektu (m.in. warsztaty, debaty i konferencje oraz spotkania „przy okrągłym stole” z władzami lokalnymi i społecznikami) uczestniczyło ponad 600 młodych osób oraz lokalni politycy i urzędnicy z Polski, Szwecji, Danii oraz Litwy. Ogólnodostępnym efektem projektu jest m.in. strona internetowa prezentująca zdobytą wiedzę i dobre praktyki, np. w zakresie stosowania metody dialogu „word cafe” czy tworzenia rad młodzieżowych w lokalnych społecznościach. Ogólnodostępnym źródłem wiedzy są także publikacje, m.in. „Tożsamość młodzieży z obszaru Południowego Bałtyku, Badanie potrzeb młodzieży w obszarze partycypacji obywatelskiej”. W województwie warmińsko-mazurskim projekt umożliwił reaktywację i wsparcie młodzieżowych rad miast i gmin w Elblągu, Iławie i Nowym Mieście Lubawskim.
Regionalny Punkt Kontaktowy Programu Południowy Bałtyk w Olsztynie
• Witold Kielich tel. +48 89 521 93 26, e-mail: w.kielich@warmia.mazury.pl
• Karol Ostrowski tel. +48 89 521 93 24, e –mail. k.ostrowski@warmia.mazury.pl
Projekt Pomocy Technicznej współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Południowy Bałtyk 2014-2020